D Vitamini Eksikliği

Vücudumuzda kalsiyum ve fosfor metabolizmasında önemli rol oynayan D vitamini, iskelet sistemimizin gelişimi, kemik mineralizasyonunun sağlıklı devamı, bağışıklık sistemi  ve pek çok önemli bedensel fonksiyon  için gerekli  bir vitamindir. D2 ve D3 olarak iki çeşidi bulunur ancak  D vitamininin ana kaynağı; ciltte güneş ışınlarının etkisiyle aktifleşen D3 formudur.  İnsan vücudunda bulunan D vitaminin %90-%95’i güneş ışınlarının etkisi ile deride sentez edilir. Besinlerle alınan vitamin D’nin büyük bir önemi olmasa da D vitamini için en iyi besin kaynakları somon, uskumru, sardalya gibi yağlı balıklar, karaciğer ve yumurta sarısı, maydanoz, brokoli, süt ve süt ürünleridir. İnsan sağlığı için hayati öneme sahip  olan D vitamini depolandıktan sonra vücutta 3-4 ay kalabilmesine rağmen  eksikliğine sıkça rastlanmaktadır.

D Vitamini Eksikliği Neden Olur?

Her yaş grubunu etkileyebilen D vitamini eksikliği, vücudun tüm sistemlerini, bedensel fonksiyonlarını  olumsuz etkileyen  ve pek çok hastalığa zemin oluşturan bir sağlık sorunudur. Günümüzün yaşam şartları, kapalı ve havalandırılmayan ortamlarda çalışmak, açık havada  geçirilen zamanın az olması, düzensiz ve  yetersiz beslenme  D vitamini eksikliğinin sıklığını artırmaktadır. D vitaminin kaynağı olan güneş ışınlarına yeterince maruz kalmamak, koyu cilt pigmentine sahip olmak, D vitamini alınabilecek yağlı balık gibi besinlerin az ya da hiç tüketilmemesi, böbrek veya karaciğer yetmezliği, ilaç kullanımı, bazı kanser türleri D vitamini eksikliğine yol açabilir.

D Vitamini Eksikliğinde Ortaya Çıkabilen Bulgular Nelerdir?

D vitamini eksikliğinde halsizlik, yorgunluk, yaygın vücut, kas ve kemik ağrıları, depresyon ve duygu durum bozuklukları, tükenmişlik hissi, odaklanma ve dikkat sorunları, ellerde ve ayaklarda karıncalanma hissi, saç dökülmesi, cilt solukluğu, üşüme ve/veya terleme, baş ağrısı ve uykusuzluk gibi belirtiler ortaya çıkabilir.  Bağışıklık sisteminin zayıflamasına bağlı olarak  daha sık hastalanma, uzun süreli ve aşırı D vitamini eksikliğinde kemik yoğunluğu kaybı, raşitizm, kemik erimesi ve kırık oluşumu görülebilir. Alzheimer hastalığına zemin oluşabilir. Şeker hastalığı, inme,  yüksek tansiyon gibi sorunlar da D vitamini eksikliğinin yol açabileceği ciddi sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Menopoz dönemlerinde D vitamini eksikliği  kalça kemiği kırıklarına, omurga kırık ve çökmelerine, vücut yapısında değişikliklere ve yaşam kalitesinin bozulmasına yol açmaktadır. Ayrıca D vitamini eksikliği kanser oluşumunu tetikleyebilir. Özellikle meme kanserinin D vitamini eksikliği ile bağlantısı olduğu düşünülmektedir. Meme kanseri öyküsü olan kişilerin D vitamini seviyesinin 50 ng/ml ve üzerine çıkarılması tedaviyi olumlu yönde etkilemektedir.

D Vitamini Eksikliği Nasıl Anlaşılır?

Bitkin hissettiren yorgunluk, tükenmişlik, odaklanma ve dikkat sorunları, sık hastalanma öyküsü, saç dökülmesi, kemik, kas ve bel ağrıları, depresyon gibi ruh hali değişiklikleri, uykusuzluk ve baş ağrısı belirtileri  D vitamini eksikliği olduğunu gösterebilir. Konuya hakim bir uzmandan destek almak, gerekli tetkikleri ve değerlendirmeleri yaptırmak tanıya götürür.

D Vitamini Takviyesi Nasıl Yapılır?

Her insan biriciktir ve her insanın özellikleri birbirinden farklıdır. Ancak konunun uzmanı olan bir doktor kişiye özel D vitamini replasman tedavisini planlayabilir. D vitamini takviyesi (D vitamini ilaçları) mutlaka doktor kontrolünde alınmalıdır. Yapılan testlerde vücutta D vitamini eksikliği tanısı konulmuş ise günlük ihtiyacın karşılanması için oral yolla alınan vitamin takviyeleri yazılabilir. D vitamini hapı ya da D vitamini damlasının  biyoyararlanımı  daha fazla olacağı için  yağlı yemeklerle beraber alınması önerilir. Vücudun durumuna, altta yatan ciddi bir sağlık sorununun varlığına, eksikliğin sebebine bağlı olarak uygun dozda verilen düzenli D vitamini takviyesi  başlandıktan sonraki 4-6 hafta içinde  iyileşme görülmeye başlanır.

D Vitamini Yüksekliği Zararlı mıdır?

Vitamin D eksikliği  kadar dikkat edilmesi gereken bir diğer durum da kontrolsüz ve kulaktan dolma bilgilerle  aşırı D vitamini alımıdır. D vitamini fazlalığı, hipervitaminoz D ve D vitamini toksisitesi olarak adlandırılmaktadır ve organlar ile yumuşak dokularda kalsiyum birikimlerine yol açabilmektedir. Kandaki kalsiyum yüksekliği  (hiperkalsemi ); mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, sürekli idrara çıkma, bilinç bulanıklığı gibi belirtilerin eşlik ettiği sağlık sorunudur ve böbrek hastalıklarına, böbrek taşlarına ve damar sorunlarına zemin oluşturmaktadır. Kontrolsüz kullanılan yüksek doz D vitamini, zehirlenmelere yol açabilmekte ve bu zehirlenme sonucunda gelişen böbrek yetmezliği ve kalp yetmezliği ölüme sebep olabilmektedir Halen piyasada kontrolsüzce reçetesiz satılan ve içeriği uygun olmayan D vitamini preperatları vardır. Bu nedenle  D vitamini tedavisi  almadan önce mutlaka doktora danışılmalı ve bireye  uygun kişiselleştirilmiş D vitamini eksikliği tedavisi uygun dozlarda ve uygun ürünlerle yapılmalıdır. Tedavi sürecinde  belirli aralıklarla kişinin kan vitamin düzeyleri yeniden kontrol edilmeli ve hipervitaminoz belirtileri konusunda bilgilendirilmelidir.